Blog Marian Thunissen: ‘Passie onder (werk)druk’

 

Blog Marian Thunissen: ‘Passie onder (werk)druk’

Smart WorkPlace-expert Petra Biemans en Marian Thunissen hielden samen de workshop ‘Passie onder (werk)druk’ tijdens het Jaarcongres van de Vereniging van Hogescholen. De laatste schreef er onderstaand blog over.

De werkdruk in het hoger onderwijs is en blijft een thema dat de gemoederen bezighoudt en dat moet worden aangepakt. Niemand gaat het onderwijs in omdat je daar zo lekker veel overuren kan maken. Nee, het hart van de meeste docenten gaat uit naar het onderwijs zelf. Uit onderzoek door Platform Talent voor Technologie (voormalig Platform Betatechniek; PBT 2018) blijkt dat aankomende en potentiele docenten het voorgezet onderwijs vooral interessant vinden vanwege de bijdrage die zij kunnen leveren aan de ontwikkeling van kinderen, het kunnen overdragen van kennis en de mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan de maatschappij. Ook in het HBO is voor veel docenten de student en zijn of haar leerproces de belangrijkste motor achter het werk. ‘Aandacht, plezier en het contact met studenten en collega’s zijn voor mij de rode draad’, zo kopt een van de praktijkverhalen op de site www.werkenbijhogescholen.nl. Daarnaast maken zaken als uitdaging en afwisseling, ontwikkelingsmogelijkheden en autonomie en vrijheid in het werk het werken in een HBO waardevol (zie praktijkverhalen op www.werkenbijhogescholen.nl).

Werkgeluk en betekenisvol werk

Dit sluit mooi aan op de bevindingen van een grote reviewstudie door Fischer (2010) naar werkgeluk. Dieperliggend (‘eudemonisch’) werkgeluk gaat verder dan geluksmomentjes en plezier in het werk, en ontstaat als je kunt werken in een organisatie die dezelfde waardes onderschrijft als jij, waarin je zinvol en betekenisvol werk kunt doen dat je ook nog eens in staat stelt om jezelf als mens te ontplooien (of liever gezegd: jezelf te verwezenlijken). Werkgeluk is te beïnvloeden, aldus Fischer (2010). Naast persoonlijke kenmerken en gebeurtenissen en incidenten, zijn er werkaspecten die het werkgeluk kunnen bevorderen. Fischer (2010) wijst op het belang van groeimogelijkheden, verbondenheid met collega’s, autonomie, uitdaging, betekenisvol werk, een eerlijke en rechtvaardige (leer), cultuur, etc. Het zijn precies deze aspecten die HBO-medewerkers noemen als Werkgeluk bevorderende factoren in een onderzoek door het lectoraat Dynamische Talentinterventies (Verzijden, 2017). Zaken als bureaucratie, werkdruk, negatieve collega’s en het ontbreken van steun en waardering vanuit het management zetten juist het werkgeluk en de passie weer onder druk (Verzijden, 2017).

Werkgeluk onder druk

Recent onderzoek door Zestor (2019) laat zien dat medewerkers in het HBO bovengemiddeld tevreden zijn met de inhoud van hun werk, maar ook bovengemiddeld veel werkdruk in hun werk ervaren. Volgens 44% van het onderwijzend personeel is de werkdruk te hoog en nog eens 9% vindt het veel te hoog. Onder het onderwijsondersteunend personeel is respectievelijk 30% en 3% van mening dat de werkdruk hoog en te hoog is. Waar schort het vooral aan? Allereerst is er te weinig tijd om het werk te doen (gemiddelde score 5,8 voor alle respondenten en zelfs een 5,2 voor de docenten). Dit gaat ten koste van de werk-privé balans (gemiddelde score 5,3). Positief is dat medewerkers in het HBO doorgaans te spreken zijn over de mogelijkheid om de werkdruk te bespreken met direct leidinggevende (7,0).

Het onderzoek van Zestor toont ook een aantal andere aandachtspunten op aspecten waarvan we eerder gezien hebben dat die het werken in het HBO zo aantrekkelijk maakten en die bijdragen aan werkgeluk. Zo geeft maar vier op de tien medewerkers in het Zestor-onderzoek aan dat de doelen die in het team of binnen de opleiding gesteld worden, aansluiten aan bij de eigen visie op het onderwijs. Ook laat het onderzoek zien dat medewerkers minder tevreden zijn over de openheid en eerlijkheid van de communicatie binnen het team of opleiding en de mate waarin collega’s binnen het team of opleiding elkaar aanspreken op verantwoordelijkheden. Kortom: er bestaat veel behoefte aan uitwisseling en met elkaar leren, maar als daar geen ruimte voor wordt gemaakt rent elke docent in zijn of haar eentje hard door (druk, druk) (zie ook onderzoek door Ropes & Biemans, 2013).

Werkgeluk en werkdruk: twee zijdes van dezelfde medaille

Het Job Demand-Resources model (o.a. Bakker & Demerouti, 2007; Schaufeli & Taris, 2013) gaat er vanuit dat werk kan bestaan uit stressoren en uit energiebronnen. Het model veronderstelt dat hoge werkeisen leiden tot stressreacties en ongezondheid (het uitputtingsproces), terwijl het beschikken over veel energiebronnen leidt tot meer bevlogenheid, hogere motivatie en productiviteit (het motivationele proces) (Schaufeli & Taris, 2013). Bovendien, als de energiebronnen overheersen kan dat de stress door hoge werkeisen compenseren. Oftewel: werkgeluk (via de motivationele route) en werkstress (via de uitputtingsroute) zijn keerzijden van dezelfde medaille. En die onlosmakelijke verbondenheid van werkgeluk en werkdruk levert spanningen en dilemma’s op. Om er maar een paar te noemen (zie o.a. Korver, Fruijtier, Biemans & Meerman, 2010):

  • Voldoen aan de onderwijskundige eisen en urenplaatjes op de korte termijn versus de ontwikkeling van medewerkers op de langere termijn.
  • De student en onderwijs voorop versus eigen professionele ontwikkeling.
  • Samenwerken en afstemmen in teams versus individuele professionele autonomie.
  • Ruimte voor innovatie van het onderwijs versus de efficiëntie van gestandaardiseerde werkprocessen.
  • Externe oriëntatie die een professional kenmerkt versus de interne gerichtheid op HBO-onderwijs.

De vraag is: hoe gaan we in het HBO met deze dilemma’s om? Vaak zien we dat medewerkers het één willen, maar het andere doen. Maar is het nodig om voor één van de uitersten te kiezen? Het maakt in ieder geval dat we niet verder komen dan de oplossingen die al eerder bedacht zijn en maar mondjesmaat werken. Welke mogelijkheden biedt het denken vanuit én-én: is het bijvoorbeeld niet mogelijk om én klaar te staan voor de student én tegelijkertijd ruimte te vinden voor de eigen ontwikkeling? Bovendien worden oplossingen worden vaak ook op microniveau gezocht, op het niveau van de individuele medewerker al dan niet in interactie met zijn of haar leidinggevende. De vraag is of je daarmee van werkdruk naar werkgeluk komt. Immers, juist die collega’s en die studenten waren toch waarom het draait? Waarom die dan niet ook betrekken in de oplossing?

Focus verleggen: van voorkomen van werkdruk naar bevorderen van werkgeluk

Oplossingen moeten van een hogere orde komen: de manier van werken en het onderwijssysteem moet anders. Dat klinkt ingewikkeld, maar hoeft het niet te zijn. We zien dat al gebeuren in het onderwijs: teams die samen kijken hoe in het primaire proces meer ruimte kan ontstaan voor informeel en collegiaal leren, teams waar teamleden ingezet kunnen worden op hun unieke talenten in plaats van dat iedereen het zelfde moet kunnen en doen, teams en opleidingen die samen op basis van een gedeelde visie op onderwijs het onderwijs op een manier inrichten die inspirerend is voor studenten én docenten, HBO-bestuurders die binnen de instelling ruimte bieden voor pilots, etc. Hoe mooi zou het zijn als we deze nieuwe vormen van samen werken en samen leren meer met elkaar zouden kunnen delen. Bijvoorbeeld door intervisie en peerreview structureel in te bedden, ook over hogescholen heen, en daar opleidings- en ontwikkelingsbudgetten – die meestal onvoldoende benut worden omdat niemand tijd heeft voor een cursus − voor te reserveren. Dat dat werkt in praktijk is al gebleken bij de lerarenopleidingen (Biemans et al., 2016).

En hoewel we blij zijn met de aandacht voor de werkdruk in de huidige HBO-cao, liggen daar ook nog kansen. Hoe mooi kan het zijn: in de nieuwe cao een afspraak waarin instellingen gestimuleerd worden om een systematisch werkgelukbeleid te ontwikkelen, in plaats van alsmaar het accent te leggen op het voorkomen van werkdruk. We wensen iedere HBO-professional waardevol en mooi werk toe!

Petra Biemans is Lector HRM en Persoonlijk ondernemerschap bij Inholland en Marian Thunnissen is Lector Dynamische Talentinterventies bij Fontys Hogescholen.

Bron: https://fontysblogt.nl/

Delen:

Meer nieuws

<span>Hoe ontwikkel je succesvolle ecosystemen op een campus?</span>

Hoe ontwikkel je succesvolle ecosystemen op een campus?

dinsdag 29 april

Tijdens het event Campus Day op 5 juni vertelt Margot Nijkamp over het ontwikkelen van ecosystemen op een campus. Een inspirerend ...

Lees meer

Whitepaper Solved overhandigd tijdens de WorkPlace Xperience

Whitepaper Solved overhandigd tijdens de WorkPlace Xperience

maandag 28 april

Michael Kortekaas nam tijdens de WorkPlace Xperience 2025 Solved's nieuwe whitepaper 'Geen pleisters plakken, maar kansen ...

Lees meer

Entweder nieuwe Smart WorkPlace

Entweder nieuwe Smart WorkPlace

maandag 28 april

Inspirerende werkomgevingen waar iedereen wint, daar zet Entweder zich voor in. Het bedrijf uit Twente sluit zich aan bij ...

Lees meer

De WorkPlace Xperience 2025 aftermovie

De WorkPlace Xperience 2025 aftermovie

vrijdag 25 april

Op 15 en 16 april 2025 zetten 1.850 deelnemers de duurzame stap naar de gezonde en gelukkige werkomgeving van morgen.

Lees meer

Blog Wim Kooyman: Kantoorschaamte

Blog Wim Kooyman: Kantoorschaamte

donderdag 24 april

Kantoorleegstand dwingt ons niet alleen om opnieuw na te denken over de rol van de werkplek in ons leven, het doet tegelijk ...

Lees meer

Sweco opent locatie Wonderwoods in hartje Utrecht

Sweco opent locatie Wonderwoods in hartje Utrecht

donderdag 24 april

Het nieuwe kantoor van Sweco staat in Utrecht en biedt een nieuwe werkplek voor de afdelingen Srchitectuur, Stedelijke planning ...

Lees meer

Leegstaande kantoren bieden ruimte voor duizenden extra woningen

Leegstaande kantoren bieden ruimte voor duizenden extra woningen

woensdag 23 april

Tijdens een uitzending van BNR’s The Daily Move pleitte Wietse Walinga, directeur van Duurzaam Gebouwd, voor het benutten ...

Lees meer

De campus vraagt om flexibiliteit en schaalgrootte

De campus vraagt om flexibiliteit en schaalgrootte

woensdag 23 april

De mbo-campus moet een weerspiegeling zijn van de maatschappij, flexibel om in te spelen op een veranderende onderwijsstrategie ...

Lees meer

Rapport belicht wat opgeleide Gen Z’ers écht willen

Rapport belicht wat opgeleide Gen Z’ers écht willen

woensdag 23 april

De Nederlandse technische sectoren staan aan de vooravond van een groot probleem: een flink deel van de ervaren vakmensen ...

Lees meer

Nieuw lab voor UvA door slimme aanpak bij netcongestie

Nieuw lab voor UvA door slimme aanpak bij netcongestie

dinsdag 22 april

Hoe realiseer je een nieuw Quantumlab te midden van netcongestie? RoyalHaskoningDHV helpt de Universiteit van Amsterdam ...

Lees meer

Tweede editie van BNW Index gelanceerd op WorkPlace Xperience

Tweede editie van BNW Index gelanceerd op WorkPlace Xperience

woensdag 16 april

YNNO en Smart WorkPlace (SWP) lanceerden vandaag de Benchmark voor de Nederlandse Werkomgeving (BNW Index) tijdens de WorkPlace ...

Lees meer

Iris Kranenburg wint ISS WorkPlace Talent of the Year

Iris Kranenburg wint ISS WorkPlace Talent of the Year

dinsdag 15 april

De winnares van de ISS WorkPlace Talent of the Year-award is Iris Kranenburg, werkzaam als Professional Huisvesting & ...

Lees meer

Annemarie Melissen wint ISS WorkPlace Manager of the year Award

Annemarie Melissen wint ISS WorkPlace Manager of the year Award

dinsdag 15 april

Tijdens de WorkPlace Xperience 2025 is Annemarie Melissen, Project Manager Real Estate bij FrieslandCampina, beloond ...

Lees meer

Navigating Stress wint de CSU Smart Solution of the Year Award

Navigating Stress wint de CSU Smart Solution of the Year Award

dinsdag 15 april

Navigating Stress is uitgeroepen tot winnaar van de CSU Smart Solution of the Year-award 2025. Geert Kruijswijk en Mirte ...

Lees meer

Full House Deal maakt ruimte voor 200.000 extra woningen

Full House Deal maakt ruimte voor 200.000 extra woningen

maandag 14 april

Door hybride werken worden kantoren structureel minder gebruikt. Veel organisaties kampen met lage bezettingsgraden, terwijl ...

Lees meer

Naar slimme kantoren en dynamische huurmodellen

Naar slimme kantoren en dynamische huurmodellen

maandag 14 april

Hybride werken gaat niet meer weg en dat heeft gevolgen voor de optimale werkplek op kantoor, nu en in de toekomst. In de ...

Lees meer

Whitepaper: Integrale waardengerichte businesscases

Whitepaper: Integrale waardengerichte businesscases

vrijdag 11 april

Businesscases en besluitvorming zijn een belangrijke stap in elk project. Maar hoe gaat de praktijk om met businesscases? ...

Lees meer

Duurzame werkomgeving die meebeweegt bij Essent

Duurzame werkomgeving die meebeweegt bij Essent

donderdag 10 april

In een gesprek met Smart WorkPlace vertellen Jan Klein Goldewijk (Essent) en YNNO-adviseur Jamie Douw over de realisatie ...

Lees meer

<span>Univé nieuwe partner Smart WorkPlace</span>

Univé nieuwe partner Smart WorkPlace

donderdag 10 april

De coöperatieve verzekeraar Univé wil verder blijven ontwikkelen naar de werkomgeving van de toekomst. Om nieuwe ...

Lees meer

Blog: Digitalisering loont

Blog: Digitalisering loont

woensdag 9 april

Steeds meer organisaties digitaliseren hun facility management processen. En dat is logisch: je bespaart kosten, verbetert ...

Lees meer

Terug naar boven