Hoe zorg je ervoor dat je jouw duurzaamheidsambities waarmaakt én dat je duurzaam gedrag stimuleert bij je leerlingen? Die vraag stelde Fierder Onderwijs in een aanbesteding in 2019.

Samen met Heijmans werken zij sindsdien aan deze tweeledige opgave. Bart Breedijk, programmamanager duurzame huisvesting bij Heijmans en Broer van de Wal, hoofd facilitaire dienst bij Fierder Onderwijs vertellen hierover.

Start van de samenwerking

De samenwerking tussen Heijmans en Fierder Onderwijs (een Friese scholengemeenschap) start bij CSG Liudger als zij in 2019 een aanbestedingstraject starten voor het onderhoud van installaties in de schoolgebouwen. Broer: “In de aanbesteding hebben wij onder meer de vraag gesteld wat de aanbestedende partij voor ons kan doen om de grote duurzaamheidsambities die wij hebben uitgesproken voor onze schoolgebouwen en installaties waar te maken.” Heijmans zet in op toekomstvastwaarde, ofwel hoe je vanuit gebruikers- en vastgoedwaarde maximale waarde toevoegt voor de klant. Heijmans wint de aanbesteding.

Inzicht verkrijgen

Maar wat is eigenlijk duurzaamheid? Broer: “Met die vraag zijn we begonnen. Binnen de school had iedereen daar een eigen beeld bij. Iedereen riep van alles over verschillende maatregelen, maar wat was er daadwerkelijk mogelijk? Je kunt wel zeggen dat je 100 procent gasloos wilt zijn, maar misschien kan dat helemaal niet met de huidige installaties in de schoolgebouwen.” CSG Liudger stelt Heijmans dan ook de vraag: Wat is er wel, en niet mogelijk in onze gebouwen? En welke kosten horen daarbij? Broer: “Belangrijk is om eerst inzichtelijk te krijgen hoe onze gebouwen in elkaar zitten en aan welke knoppen we kunnen draaien. Vanuit daar kunnen we onze doelstellingen bepalen.”

Energiescan

Om dit verduurzamingspotentieel inzichtelijk te krijgen en een realistisch plan te maken, start Heijmans met een energiescan en energiemonitoring van de gebouwen. Bart: “We kijken naar een aantal dingen: naar de installaties in de gebouwen, de staat van die installaties en hoe je die kunt verduurzamen.” Daarnaast wordt gekeken naar eventuele vervanging in de toekomst die wellicht eerder komt dan gepland. Bart: “Wat de energiescan waardevol maakt, is dat we kijken naar gebruikersenergie. Het is belangrijk waar en waarom de energie wordt gebruikt. Daarbij willen we geen afbreuk doen aan behaaglijkheid. Wanneer je de apparaten juist afstelt en alles goed inregelt, dan levert dat winst op én je behoudt comfort.”

Bewustwording bij leerlingen

Naast het verduurzamen van de gebouwen heeft Broer nog een belangrijke opgave. Broer: “Wij hebben als school een verplichting om het goede voorbeeld te geven en leerlingen zoveel mogelijk bij te brengen op het gebied van duurzaamheid. Niet alleen hoe wij dat doen als school, maar ook hoe iedereen dat kan doen als individu. Als wij als onderwijsinstelling dat niet duidelijk uitdragen, wie doet het dan?”

Daarom is op advies van Heijmans een onderzoek gedaan naar de duurzaamheidsbeleving bij de leerlingen. Dat bleek een eyeopener te zijn. Maar liefst 97 procent van de leerlingen antwoordde namelijk dat ze niets wisten over het duurzaamheidsbeleid van Fierder. Op de volgende vraag, of de leerlingen wisten dat er zonnepanelen op het dak aanwezig waren, antwoordde de leerlingen echter bijna allemaal positief. Broer: “Is dat tegenstrijdig? Voor ons wel, maar voor de leerlingen niet. Zonnepanelen zijn voor de huidige generatie scholieren de normaalste zaak van de wereld. De jeugd associeert zonnepanelen niet met duurzaamheid. De perceptie van duurzaamheid bij scholieren is dus compleet anders dan die van mijn generatie.”

Voorbeeldrol

Er is dus werk aan de winkel. Om de duurzaamheidsambities inzichtelijk te maken en te kunnen delen met leerlingen, hebben Heijmans en CSG Liudger een roadmap opgesteld. Hierin is een duidelijk duurzaamheidsbeleid vastgelegd die ervoor moet ervoor zorgen dat de bewustwording bij de leerlingen elk schooljaar groter wordt.

Bart: “Voor de zomer zijn we gestart met workshops om de roadmap vorm te geven. Daarbij hebben zowel onze duurzaamheidadviseur als onze gedragswetenschapper een belangrijke rol gespeeld. Deze gedragswetenschapper heeft ons meegenomen in de beleving van leerlingen en hoe we daarmee om kunnen gaan. Dat resulteerde in een roadmap met niet zo zeer ‘harde’ doelstellingen als COâ‚‚-neutraal of minder energieverbruik, maar juist de doelstelling om de beleving bij de leerlingen te vergroten.” In de roadmap zijn de volgende vier wegen benoemd:

1. Leerweg – Het laten aansluiten van het onderwijs op onze duurzaamheidsambities;
2. Vastgoedweg – Realistische doelstellingen die noodzakelijk zijn in verband met wet- en regelgeving. Zo hebben we het plan om CSG Liudger COâ‚‚ -neutraal te laten zijn, teruggeschroefd naar 60 procent, het moet wel haalbaar zijn;
3. Circulariteitsweg – Afvalreductie is hierbij absoluut het belangrijkste doelstelling;
4. Duurzame schoolpleinen - Groenblauwe schoolpleinen.

Focussen per jaar

Broer: “De roadmap geldt voor vier jaar, omdat dat de gemiddelde duur is dat de leerlingen bij ons onderwijs volgen. Grote ambitieplannen voor de komende vier jaar hebben we verdeeld in drie of vier hoofdpunten per jaar om mee aan de slag te gaan. Dat betekent niet dat we de rest uit het oog verliezen, maar dat we ons per jaar kunnen focussen.” Bart: “Dan kun je in een cyclus werken, waarbij je de focus aanbrengt, acties uitzet, kijkt wat lukt en wat niet lukt en waar je bij moet sturen. Dan kun je ook je successen laten zien! Waar ik zelf heel warm van word, is dat we niet alleen bezig zijn met de harde kant, maar juist met die zachtere kant, die voor alle stakeholders eigenlijk veel interessanter is.”

Samen maken we het waar

Broer: “De belangrijkste boodschap? Dat onze leerlingen en medewerkers optimaal kunnen presteren in een prettige werksfeer waarin we allemaal ons steentje bijdragen aan een betere wereld en dat meegeven aan diezelfde leerlingen en medewerkers. Dat heeft niet altijd met geld te maken, maar vooral met een stukje ‘gewoon mee bezig zijn’. Daar word ik absoluut blij van.” Bart vult aan: “Wij helpen Fierder om dat waar te maken. En daar zijn we bij Heijmans trots op.”

Dit artikel was eerder te zien in het Smart WorkPlace E-zine 'Werken in 2024'.

vrijdag 15 december 2023permalink