Home » Smart Buildings » Programmamanager heeft ook oneindige mindset nodig

Programmamanager heeft ook oneindige mindset nodig

maandag 2 maart 2020

Een jaar geleden publiceerde Helmuth Stoop van SWP-partner Twynstra Gudde samen met Björn Prevaas en Jo Bos een boek met 14 thema’s voor een programmamanager. In deze blog geeft Stoop nog een vijftiende.

Exact een jaar geleden publiceerden Bjorn Prevaas, Jo Bos en ik ons boek ‘Leiderschap van de programmamanager’… Door veel lezingen, workshops, leiderschapstrajecten én een recente ontmoeting met Simon Sinek, zou ik naast de 14 beschreven thema’s (1) nog een 15e willen toevoegen aan ons boek… Het leiderschap van een programmamanager kenmerkt zich door een oneindige mindset.

Wat is het fijn om te merken dat ons boek, een boek blijkt te zijn dat ertoe doet, dat impact heeft op het dagelijks handelen van mensen. Programma-mensen in dit geval… Ik heb programmamanagers gretig zien worstelen met de beschreven thema’s. Soms passen ze als een jas en voelt het natuurlijk om een thema in de praktijk van je programma vorm te geven. Soms is het een struggle om bijvoorbeeld ‘vitaal te zijn en voor jezelf’ te zijn, terwijl het programma je volle aandacht vraagt en je geen moment kunt verslappen (denk je). Je staat continue ‘aan’ en merkt dat je minder goed overzicht kunt houden (niet onbelangrijk). Het gemak waarmee je invloed uitoefent op je programmaomgeving verdwijnt. Het managen van een programma wordt dan zelfs hard werken. Het praktiseren van het boek heeft mij bevestigd in het idee dat programmamanagers van grote complexe opgaven ertoe doen en het verschil kunnen maken. En het heeft mij getriggerd in de vraag wat de mindset is waarmee succesvolle programmamanagers werken.

Ontmoeting met Simon Sinek

Op 4 november ontmoette ik – weliswaar met 1099 andere mensen aanwezig in de zaal - Simon Sinek. De man van WHY en de Golden Circle. Wat heb ik hem vaak aangehaald in trainingen, Programma Start Up’s en Program Canvas-sessies want een programma zonder WHY, is als een mens zonder hart. Het klopt niet, er is geen leven in te krijgen.

Simon hield een gloedvol betoog over ‘The Infinite game’ (zijn gelijknamige boek) en dat zette mij de afgelopen maand behoorlijk aan het denken. Zijn verhaal heeft vooral betrekking op en is gelardeerd met voorbeelden uit het bedrijfsleven. Ik vertaal zijn gedachtengoed naar programma’s. In hoeverre zijn dat ‘oneindige spelen’ en wat betekent ‘een oneindige mindset’ voor de programmamanager?

Oneindig spelen zonder spelregels

Een eindig spel wordt gespeeld door spelers die elkaar kennen. Met vaste regels. De spelers zijn het eens over het doel en als dat bereikt wordt, is het spel afgelopen. In een eindig spel is er altijd een begin, een middelpunt en een einde.

Oneindige spelen daarentegen worden gespeeld door bekende én onbekende spelers waarbij de regels niet altijd precies zijn vastgesteld of overeengekomen. Er zijn gewoonten of wetten die bepalen hoe spelers het spel spelen, maar toch kunnen de spelers binnen deze brede afbakeningen zelf hun tactiek bepalen. Als ze van de gewoonten willen afwijken, dan kan dat. Het staat alle spelers vrij te bepalen hoe ze het spel spelen en of ze halverwege van tactiek willen veranderen. Een oneindig spelen heeft een oneindige horizon. En omdat er geen concrete eindstreep is, is het spel nooit afgelopen en kun je een oneindig spel ook niet ’winnen’. In een oneindig spel komt het vooral aan op het spelen zelf, op de eindeloze voortzetting van het spel.

'We kiezen het spel niet, we bepalen de regels niet, maar we kiezen wel hóe we spelen'

De oneindige mindset van de programmamanager

In mijn optiek hebben de ‘grote’ programma’s van deze tijd steeds meer het karakter van oneindige spelen. Zoals energietransitie, klimaatadaptatie, slimme mobiliteit, inburgering statushouders, bestrijden eenzaamheid bij ouderen, leefbare steden, vitaal platteland en jongeren op gezond gewicht. En dat vraagt een ‘oneindige mindset’ van de programmamanager én de andere spelers in het spel.

Voordelen voor het leiderschap

Leiderschap met een oneindige mindset in een oneindig spel heeft als voordelen dat er veel meer vertrouwen in elkaar is, de samenwerking makkelijker verloopt en meer vernieuwing tot stand komt door vrijdenkers. Spelers met een oneindige mindset zijn juist ingesteld op verrassingen, vernieuwingen en kansen voor verandering. Er zijn geen barrières en afbakeningen die knellend werken. Programmamanagers met een oneindige mindset vragen opdrachtgevers, programmateamleden en stakeholders niet te focussen op eindige doelen (bijv. 49% CO2 reductie in 2040). Maar na te denken over een oneindig toekomstbeeld dat iedereen aanspreekt, zoals een duurzaam schone wereld zonder fossiele brandstoffen. Als we geloven dat rond een bepaald onderwerp, vertrouwen en vernieuwing op de lange termijn van cruciaal belang zijn, dan is er maar één keuze; werken met een oneindige mindset. Een programmamanager die een oneindige mindset wil ontwikkelen, moet zich volgens Sinek bekwamen op vijf cruciale vaardigheden:

1. Zich inzetten voor de goede zaak (‘just cause’).
2. Een vertrouwensteam opbouwen.
3. Leren van waardige rivalen.
4. Zich voorbereiden op existentiële flexibiliteit.
5. Moed tonen om te leiden.

Impact maken vanuit vertrouwen en visie

Natuurlijk zijn er ook programma’s die juist gericht zijn op een eindstreep, met eindige doelen (bijv. 80% van de treinen rijdt op tijd). Doelen gehaald, programma klaar. Dat gaat een oneindige mindset van een programmamanager niet helpen. Dan past een eindige mindset beter.

Dit is geen pleidooi voor alle programmamanagers om een oneindige mindset te creëren. Maar in één wereld én met een generatie waar het steeds meer gaat om vertrouwen, inspiratie, werken aan een groter goed, van maatschappelijke betekenis willen zijn, wordt het werken met een oneindige mindset wel steeds belangrijker.

Noot