Is de digitale wereldmunt libra het ei van Columbus of kleven er teveel risico’s aan global stablecoins? Jan Veuger, expert bij Smart WorkPlace en lector Blockchain bij Saxion, zet het in onderstaande blog op een rij.

Het libra-project is een plan voor de ontwikkeling van een digitale wereldmunt die in 2020 bewerkstelligd moet worden ondanks enige vertraging. Het idee van Facebook is dat iedereen toegang kan krijgen, eenvoudig en vrijwel zonder kosten geld kan laten muteren en dat er geen bankrekening noodzakelijk is. De libra zou daarmee de eerste digitale munt kunnen worden die vergelijkbaar is met de dollar of euro en die kan worden beheerd in de Calibra, de digitale portemonnee. Libra wil haar digitale munt koppelen aan het huidige monetaire systeem waarmee zij stabieler wordt dan de bitcoin. De libra werkt eenvoudig: eerst Calibra downloaden op de smartphone, daarna identificeren bij de Libra Association en vervolgens libra’s aankopen vanuit de lokale valuta waarna betaald kan worden met de libra naar anderen met een libra account. De libra is gekoppeld aan een mandje van buitenlandse valuta waarmee stabiliteit wordt geborgd wat bijvoorbeeld bij de bitcoin niet het geval is omdat deze niet gekoppeld is aan andere valuta. Van belang voor de ontwikkeling van de libra is dat het vooral volume moet hebben om op grote schaal geaccepteerd te worden. Dit kan bewerkstelligd worden door de 2,7 miljard gebruikers van Facebook. Kijken we bijvoorbeeld alleen naar India dan blijkt dat daar in 2015 155 miljoen gebruikers waren, in 2019 310 miljoen gebruikers en naar verwachting in 2023 440 gebruikers. Daarmee zijn deze gebruikers van zeer grote invloed op de economie en wellicht ook bepalend daarin. Facebook wil in elk geval de groep unbanked people^[i] bereiken.

Grote weerstand

Libra is gevestigd in Zwitserland en gestart met een consortium van 28 bedrijven en organisaties, waaronder Paypal, Mastercard, eBay, Booking Holdings, Priceline, Visa en Stripe^[ii].

Visa en Mastercard hebben aangegeven dat zij de ontwikkelingen rondom libra met interesse blijven volgen. De Libra Association heeft vooralsnog nog een aantal grote spelers als partner, zoals Uber en Vodafone. Maar wat is hier eigenlijk aan de hand? Landen, instituten en organisaties als China, India, UK, Europese Centrale Bank, FED maken zich zorgen om de komst van de libra. Zij stellen dat het niet mag gebeuren dat Facebook zomaar financiele diensten ontwikkelt zonder dat daar enige regels voor zijn en dat het te gevaarlijk is volgens Benoit Coeure van de Europese Centrale Bank (ECB). Ook de Bank of China stelt dat de munt onhoudbaar is zonder de steun en supervisie van centrale banken. Dit is niet een onverwachte reactie omdat China een centraal geleid politiek systeem heeft.

De voordelen van een digitale (wereld-)munt worden overigens niet betwist. Voorzitter Randal Quarles van de Financial Stability Board (FSB) onderschrijft dit in een reactie die hij verzond aan centrale bankiers. De kwetsbaarheid voor economische schokken zoals de huidige banken nu kennen kunnen de digitale valuta’s verkleinen. De vraag die nu vooral gesteld wordt of een privaat bedrijf als Facebook een munt kan beheren of dat juist een centrale bank dat zou moeten doen. De Bank for International Settlements waar het FSB onder valt heeft de opvatting dat de noodzaak voor een centrale bank om eigen digitaal geld te ontwikkelen nu van belang is. In Zweden loopt al een proef met publiek digitaal geld: de E-krona. De denktank van economen, verenigd in de Sustainable Finance Lab, wil dat De Nederlandsche Bank burgers direct toegang geeft tot geld bij de centrale bank waarmee Nederland ook Zweden kan volgen in haar ontwikkelingen naar een publieke munt. Banken blijken huiverig te zijn voor deze ontwikkelingen rondom de libra. Zij lopen het risico van het verdwijnen van omzet door de libra omdat deze een deel van het betalingsverkeer kan overnemen, maar wat nog meer? Onderliggend ligt nog een grotere angst: de groeiende macht van Facebook die bekend is met het digitale sociale en economisch leven van haar gebruikers, Facebook kan weten waar haar gebruikers verblijven, is bekend met het vermogen van haar gebruikers en hoe dit besteed wordt. Met deze informatie van een commercieel bedrijf worden bestaande instituten zenuwachtig.

Potentie om snel groot te worden

Op 7 oktober 2019 werden via de BBC conclusies bekend uit een G7-rapport over bepaalde digitale valuta’s die de potentie hebben om snel heel groot te worden. De vertegenwoordigers zien libra als een bedreiging voor het huidige mondiale financiële systeem en er zijn er volgens hen negen grote risico’s aan global stablecoins, waaronder: gebrekkige bescherming van consumenten en beleggers, fraude- en witwasgevoeligheid en privacy kwesties, en de libra kan de effectiviteit van centrale banken en hun monetair (rente)beleid ernstig aantasten. De vertegenwoordigers zijn van mening dat Facebook deze risico’s moet wegnemen waarbij de restrictie van een niet goedkeuring door de toezichthouders gehandhaafd blijft. Ook in Nederland kijken de toezichthouders kritisch naar de munt. “We kijken met enige zorgen naar de ontwikkelingen”, stelt toezichthouder De Nederlandsche Bank, maar de DNB is nog niet zo ver om de libra uit te sluiten.

Angst om gegeten te worden

Concluderend kan wel gesteld worden dat de kritiek die er op de libra an sich is niet anders is dan dat men dat nu ook kan stellen voor de dollar of euro. Ook met de dollar of euro worden zaken gefinancierd die een overheid niet graag ziet. Nakamoto stelde in 2009 al dat men vertrouwen moet hebben in het huidige financiële systeem en -instituten dat het geld niet moet ontwaarden hetgeen door de geschiedenis heen niet altijd waargemaakt kon worden. Vertrouwen zou er dan ook moeten zijn in voldoende reserves en het niet creëren van credit zeepbellen. De reserves van banken zijn (zeer) beperkt, ook na de economische crisis vanaf 2008 en de vraag is of de overtuiging van het Internationaal Monetair Fonds dat cryptomunten als libra gekoppeld moeten worden aan de centrale banken terecht is gezien hun reputatie in de afgelopen decennia. Nakamoto (2009) stelt dan ook: “The root problem with conventional currency is all the trust that’s required to make it work. The central bank must be trusted not to ebase the currency, but the history of fiat currencies is full of breaches of that trust. Banks must be trusted to hold our money and transfer it electronically, but they lend it out in waves of credit bubbles with barely a fraction in reserve.”

maandag 23 december 2019permalink